Wtłoczenie korzenia zęba do zatoki szczękowej to jedno z poważniejszych powikłań, które może wystąpić podczas ekstrakcji zębów w szczęce – najczęściej dotyczy to górnych trzonowców i przedtrzonowców. Choć zjawisko to jest stosunkowo rzadkie, może prowadzić do znacznego dyskomfortu, problemów zdrowotnych oraz konieczności interwencji chirurgicznej. W tym artykule wyjaśniam, na czym polega to powikłanie, w jakich sytuacjach może dojść do wtłoczenia korzenia do zatoki szczękowej, jakie są objawy oraz jak przebiega leczenie.
Zatoka szczękowa a zęby – co warto wiedzieć?
Zatoka szczękowa (sinus maxillaris) to jedna z czterech zatok przynosowych. Znajduje się po obu stronach nosa, bezpośrednio nad korzeniami górnych zębów – przede wszystkim drugich przedtrzonowców (czwórek i piątek) oraz pierwszych i drugich trzonowców (szóstek i siódemek). W niektórych przypadkach anatomicznych korzenie tych zębów mogą wręcz bezpośrednio przylegać do dna zatoki lub nawet nieznacznie je penetrować.
Taka bliskość sprawia, że każda ingerencja w zęby górnego łuku zębowego – zwłaszcza ich ekstrakcja – niesie ze sobą ryzyko naruszenia ciągłości dna zatoki. W przypadku trudnego zabiegu usunięcia zęba, zbyt dużego nacisku lub niewłaściwej techniki może dojść do wtłoczenia fragmentu korzenia zęba, a nawet całego zęba, do wnętrza zatoki.
Jakie są przyczyny wtłoczenia korzenia do zatoki szczękowej?
Do wtłoczenia korzenia zęba do zatoki dochodzi najczęściej w wyniku trudnej ekstrakcji zęba górnego, szczególnie jeśli:
- ząb ma nietypową budowę anatomiczną (zakrzywione lub cienkie korzenie),
- korzenie są bardzo blisko dna zatoki szczękowej lub częściowo do niej wnikają,
- występuje zanik kości szczęki, np. w wyniku długotrwałego stanu zapalnego lub choroby przyzębia,
- ekstrakcja wykonywana jest pod dużym naciskiem lub z użyciem nieprawidłowej techniki chirurgicznej,
- ząb był wcześniej leczony kanałowo i korzeń jest osłabiony,
- doszło do złamania zęba podczas ekstrakcji, a pozostały fragment korzenia przesunął się przez perforowane dno zatoki.
Rzadziej wtłoczenie korzenia może nastąpić samoistnie, np. w wyniku zapalenia zatoki i destrukcji kości – jednak zdecydowana większość przypadków to powikłanie zabiegu ekstrakcji.
Jakie są objawy wtłoczenia korzenia do zatoki?
Wtłoczenie korzenia do zatoki szczękowej nie zawsze daje natychmiastowe objawy, ale najczęściej pojawiają się one krótko po zabiegu usunięcia zęba. Do typowych dolegliwości należą:
- ból w okolicy zatoki szczękowej, nasilający się przy pochylaniu głowy lub ucisku,
- uczucie przelewania się płynu między jamą ustną a nosem (szczególnie przy płukaniu ust lub piciu),
- krwawienie z nosa po ekstrakcji zęba,
- obrzęk twarzy lub policzka, któremu może towarzyszyć gorączka,
- trwała przetoka ustno-zatokowa, czyli połączenie między jamą ustną a zatoką,
- problemy z oddychaniem przez nos, uczucie zatkania lub obecności ciała obcego,
- ropna wydzielina z nosa i nieprzyjemny zapach z ust – w przypadku nadkażenia zatoki.
W przypadku podejrzenia wtłoczenia korzenia do zatoki konieczna jest szybka diagnostyka i podjęcie odpowiedniego leczenia.
Jak przebiega diagnostyka i leczenie?
Podstawą diagnostyki wtłoczenia korzenia do zatoki szczękowej jest badanie radiologiczne – najczęściej wykonuje się zdjęcie pantomograficzne (OPG) lub tomografię CBCT, która pozwala na trójwymiarową ocenę położenia korzenia względem struktur anatomicznych.
Leczenie w klinika dentystyczna Częstochowa zależy od wielkości fragmentu, jego lokalizacji i czasu, jaki upłynął od momentu wtłoczenia. W większości przypadków konieczne jest chirurgiczne usunięcie korzenia z zatoki, wykonywane przez chirurga szczękowo-twarzowego. Zabieg może być przeprowadzony na kilka sposobów:
- przez otwór poekstrakcyjny, jeśli jest wystarczająco duży i daje dostęp do korzenia,
- metodą Caldwell–Luc, polegającą na wykonaniu niewielkiego otworu w ścianie zatoki od strony przedsionka jamy ustnej,
- endoskopowo przez nos, w przypadku gdy korzeń przemieścił się głęboko do zatoki i dostęp przez jamę ustną jest utrudniony.
Po usunięciu korzenia zatoka jest oczyszczana, a rana zamykana chirurgicznie. W przypadku powikłań ropnych lub infekcji konieczne może być wdrożenie antybiotykoterapii, a także leki przeciwzapalne i środki obkurczające śluzówkę nosa.
Czy wtłoczeniu korzenia do zatoki można zapobiec?
Choć wtłoczenie korzenia zęba do zatoki jest powikłaniem trudnym do przewidzenia, istnieją sposoby, by zminimalizować ryzyko jego wystąpienia. Kluczowe znaczenie ma odpowiednia diagnostyka przed ekstrakcją, obejmująca ocenę położenia korzeni względem dna zatoki szczękowej – zwłaszcza w przypadku zębów trzonowych i przedtrzonowych w szczęce.
Doświadczony stomatolog lub chirurg szczękowy, mając wiedzę o anatomii pacjenta, może zastosować technikę ekstrakcji zmniejszającą ryzyko wtłoczenia, np. poprzez wcześniejsze rozdzielenie korzeni zęba, użycie mikronarzędzi i unikanie nadmiernej siły. W niektórych przypadkach warto rozważyć skierowanie pacjenta na zabieg chirurgiczny pod mikroskopem lub z użyciem tomografii CBCT jako standardu przed planowaną ekstrakcją.
Co to jest wtłoczenie korzenia zęba do zatoki szczękowej?
Wtłoczenie korzenia zęba do zatoki szczękowej to poważne, ale możliwe do opanowania powikłanie ekstrakcji zębów górnych. Szybka reakcja, precyzyjna diagnostyka i odpowiednie leczenie pozwalają na skuteczne usunięcie fragmentu z zatoki i uniknięcie długoterminowych komplikacji, takich jak przewlekłe zapalenie zatok czy przetoka ustno-zatokowa.
Najlepszym sposobem na zminimalizowanie ryzyka jest jednak świadome planowanie ekstrakcji, oparte na dokładnym badaniu obrazowym oraz wyborze doświadczonego specjalisty. W ten sposób można znacznie zwiększyć bezpieczeństwo zabiegu i zapobiec poważnym powikłaniom.
