Ubytki klinowe to specyficzne, niepróchnicowe uszkodzenia szkliwa i zębiny, które powstają w okolicy szyjek zębów. Charakteryzują się klinowatym kształtem i rozwijają się w wyniku działania czynników mechanicznych, chemicznych oraz biomechanicznych. Ich powstawanie nie jest związane z bakteriami próchnicotwórczymi, jak w przypadku próchnicy, lecz z nadmiernym obciążeniem zębów, nieprawidłową higieną jamy ustnej i innymi szkodliwymi nawykami. W artykule omówimy najczęstsze przyczyny powstawania ubytków klinowych oraz sposoby ich unikania.
Czym są ubytki klinowe?
Ubytki klinowe to ubytki twardych tkanek zęba, które najczęściej pojawiają się na granicy korony i korzenia, w pobliżu linii dziąseł. Nie są wynikiem działania bakterii, lecz procesu ścierania, erozji lub nadmiernego obciążenia zębów.
Ich kształt przypomina klin – mają wyraźne wgłębienie, które stopniowo się pogłębia. Początkowo mogą nie dawać żadnych objawów, ale wraz z ich rozwojem pojawia się nadwrażliwość, ból podczas szczotkowania oraz osłabienie struktury zęba.
Nieprawidłowa technika szczotkowania
Jedną z głównych przyczyn powstawania ubytków klinowych jest zbyt mocne szczotkowanie zębów. Używanie twardej szczoteczki oraz wykonywanie poziomych ruchów może prowadzić do mechanicznego ścierania szkliwa w okolicy szyjek zębów.
Aby uniknąć tego problemu, należy stosować miękką lub średnią szczoteczkę oraz używać delikatnych, okrężnych lub wymiatających ruchów. Warto również wybierać pasty o niskim współczynniku ścieralności (RDA), aby dodatkowo nie uszkadzać szkliwa.
Bruksizm (zgrzytanie zębami)
Bruksizm to nawykowe zgrzytanie zębami lub ich nadmierne zaciskanie, które najczęściej występuje podczas snu. Nadmierna siła nacisku powoduje mikropęknięcia szkliwa oraz stopniowe ścieranie tkanek twardych zęba, co może prowadzić do powstawania ubytków klinowych.
Osoby cierpiące na bruksizm często skarżą się na bóle głowy, napięcie mięśni szczęki oraz nadwrażliwość zębów. W celu ochrony szkliwa zaleca się stosowanie szyn relaksacyjnych, które redukują nacisk i chronią zęby przed uszkodzeniami.
Dieta bogata w kwaśne produkty
Spożywanie dużych ilości kwaśnych napojów i pokarmów osłabia strukturę szkliwa, czyniąc je bardziej podatnym na uszkodzenia mechaniczne. Do produktów o wysokiej kwasowości należą:
- napoje gazowane,
- cytrusy,
- ocet,
- wino,
- kawa i napoje energetyczne.
Aby zminimalizować ich negatywny wpływ na szkliwo, warto pić kwaśne napoje przez słomkę oraz unikać szczotkowania zębów bezpośrednio po ich spożyciu – lepiej odczekać około 30 minut, aby szkliwo zdążyło się zremineralizować.
Recesja dziąseł
Cofanie się dziąseł, czyli recesja, prowadzi do odsłonięcia korzeni zębów, które są mniej odporne na ścieranie niż szkliwo. Korzeń zęba pokryty jest cementem korzeniowym, który jest znacznie cieńszy i bardziej podatny na uszkodzenia mechaniczne.
Recesja dziąseł może być wynikiem:
- agresywnego szczotkowania,
- bruksizmu,
- chorób przyzębia,
- nieprawidłowego zgryzu.
Aby zapobiegać recesji, należy dbać o prawidłową higienę jamy ustnej, stosować delikatne techniki szczotkowania oraz regularnie kontrolować stan dziąseł w klinika stomatologii Bielsko Biała.
Nieprawidłowy zgryz
Nieprawidłowe ułożenie zębów może powodować nadmierne przeciążenie niektórych z nich, co prowadzi do ich stopniowego ścierania i powstawania ubytków klinowych.
Wady zgryzu mogą sprawiać, że siły działające podczas żucia nie rozkładają się równomiernie, co sprzyja nadmiernemu naciskowi na szkliwo w określonych miejscach. Leczenie ortodontyczne może pomóc w eliminacji tego problemu i zmniejszeniu ryzyka powstawania ubytków klinowych.
Stosowanie past wybielających i agresywnych środków do higieny jamy ustnej
Pasty wybielające zawierają często wysokościerne substancje, które mogą prowadzić do nadmiernej erozji szkliwa, zwłaszcza w okolicy szyjek zębów.
Podobnie płyny do płukania jamy ustnej z wysoką zawartością alkoholu mogą przyczyniać się do wysuszenia błony śluzowej i zwiększenia podatności szkliwa na uszkodzenia.
Aby chronić szkliwo, warto wybierać pasty o niskiej ścieralności (RDA poniżej 70) oraz unikać częstego stosowania agresywnych płynów do płukania ust.
Jak zapobiegać powstawaniu ubytków klinowych?
Aby zmniejszyć ryzyko powstawania ubytków klinowych, warto wprowadzić kilka zmian w codziennych nawykach:
- Stosować miękką szczoteczkę i delikatne techniki szczotkowania – unikać nadmiernego nacisku i poziomych ruchów.
- Chronić zęby przed bruksizmem – stosować szyny relaksacyjne w przypadku nocnego zgrzytania zębami.
- Unikać kwaśnych produktów i napojów – pić przez słomkę i odczekać przed szczotkowaniem zębów po ich spożyciu.
- Regularnie kontrolować stan dziąseł – wczesne wykrycie recesji może zapobiec dalszemu uszkodzeniu szkliwa.
- Unikać past o wysokiej ścieralności – wybierać produkty o niskim współczynniku RDA.
Ochrona zębów przed ubytkami klinowymi
Ubytki klinowe to problem, który rozwija się stopniowo, ale jego konsekwencje mogą być poważne – od nadwrażliwości zębów po osłabienie ich struktury i złamania. Najczęstsze przyczyny ich powstawania to nieprawidłowa technika szczotkowania, bruksizm, kwaśna dieta, recesja dziąseł oraz nieprawidłowy zgryz.
Dbanie o odpowiednią higienę jamy ustnej, unikanie nadmiernego obciążenia szkliwa oraz regularne wizyty u dentysty pozwalają skutecznie zapobiegać ubytkom klinowym. Wczesne rozpoznanie problemu i wdrożenie działań profilaktycznych to klucz do zachowania zdrowych i mocnych zębów na długie lata.
